CAT Aracı Nedir? Neden Kullanılır?

Tarih boyunca birbirinden farklı dilleri konuşan topluluklar ve milletler arasındaki iletişimi sağlayan yegâne şey çeviri olmuştur. Bu çeviriler ilk zamanlarda sözlü veya kağıtlar üzerinde yazılı olarak yapılmıştır.

İki veya birçok farklı dil arasında hayati bir köprü görevi gören çeviri zaman ilerledikçe teknik açıdan dönüşüm geçirmiştir. İlk olarak kağıtlara yazılarak ve silinerek yapılan çeviriler günümüzde bilgisayarlarda yapılmaktadır.

Diğer sektörlerde olduğu gibi buraya da sirayet eden üstün teknolojik gelişmeler çeviri tekniğini üst düzeylere taşımıştır. Çeviri sektörünü takip eden teknoloji şirketleri ve bu sektörde aktif olan çevirmenlerin ortak çalışmaları sonucunda CAT (Computer-Assisted Translation) Aracı olarak adlandırdığımız Bilgisayar Destekli Çeviri araçları ortaya çıkmıştır.

Sık Kullanılan CAT Araçları

En sık kullanılan CAT araçlarından bazıları şunlardır:

• SDL Trados
• memoQ
• Memsource
• Idiom
• Across

Günümüz çeviri sektöründe çevirilerin yapılması konusunda yukarıda bahsi geçen çeviri araçlarının ve yazılımlarının kullanılması konusunda belirli fikir ayrılıkları bulunmaktadır. Bu fikir ayrılıklarına daha çok büyük ve küçük yaş gruplarına ait çevirmenler arasında rastlanmaktadır. Yazının geri kalan kısmında Bilgisayar Destekli Çeviri araçlarının çeviri sürecine, çevirmene ve ortaya çıkan çeviri kalitesine yaptığı etkilerden ayrıntılı olarak bahsedilmiştir.

CAT Araçlarının Avantajları Nelerdir?

• Daha Hızlı Çeviri Yapabilmek

Yapılan çeviride CAT Aracı kullanılması, geleneksel yöntemler kullanılarak yapılan çevirilere göre işin daha çabuk teslim edilmesini sağlar. Çevirisi yapılan dosya içinde tekrarlı olarak yer alan segmentler yeşil renkteki “CM (Context Match)” veya “100%” ifadeleriyle belirtilir ve bu kısımlar program tarafından otomatik olarak doldurulur. CAT Aracı tarafından sunulan bu özellik sayesinde çevirmen işlem yapmak zorunda kalmaz ve çevirinin diğer kısımlarıyla ilgilenmeye devam edebilir. CAT Araçlarının bir diğer özelliği de yapılan çevirileri yerleşik hafızasında tutarak, daha sonra bu çevirilere belli oranda benzer segmentlerin ortaya çıkması durumunda çevirmenin karşısına bu eski çeviriyi çıkarmasıdır. Örneğin daha önce çevirisi yapılmış bir kaynak segmentine %79 oranında (fuzzy match) benzeyen yeni bir segment çevrileceği sırada hedef kısma daha önce yapılmış olan çevirinin tamamı yerleştirilir, önceki kaynağa göre neyin farklı olduğu gösterilir ve çevirmen bu metin üzerinde değişiklik yaparak zamandan tasarruf eder.

Bu otomatik doldurma ve önerme özelliklerinin yanı sıra CAT Araçları çevirmene segmenti onaylayıp bir alt segmente geçmek için “CTRL + Enter” gibi bir kısayol sunar. Bu ve diğer birçok kısayol sayesinde çeviride hızlı bir ilerleme kaydedilebilir.

Çeviriye Özel Görünüm

CAT Araçları görünüm ve yapı olarak çeviri odaklı olmaları sebebiyle çevirmene ihtiyacı olan tüm özellikleri tek sayfada sunar. Çevirmen tek bakışta kaynak metni, hedef metni, terimleri, eski çevirileri, sözcük sayısını, çeviri ilerlemesini ve çevirmen tarafından özel olarak belirlenebilecek birçok diğer özelliği görebilir.

Kaliteli, hızlı ve tutarlı bir çeviri için gerekli olabilecek tüm işlevlerin tek pencerede toplanması sayesinde çevirmen tam anlamıyla konsantre olabilir ve işini dikkatli bir şekilde tamamlayabilir. Geleneksel yöntemlerde insan faktörü büyük oranda devrede olduğu için sık sık tutarsızlıklar (örn. aynı cümleyi metnin başında ve sonunda farklı çevirmek) yaşandığı görülebilir. Ancak CAT Araçları ile çalışılması durumunda aynı veya benzer kaynak metinlerin çevirisi için sürekli tavsiyeler alınacağı için dikkat dağınıklığı olması durumunda bile tutarsızlığın önüne geçilebilir.

Çevirmen tek bakışta işin tüm süreçlerine hâkim olduğu için işini daha rahat şekilde yapabilir ve ilerlemeyi de takip edebildiği için çeviri sürecini en iyi şekilde planlayabilir.

Tutarlı ve Kaliteli Çeviri

Yapılacak olan iş, yalnızca 250 kelimelik bir çeviri veya çok dosyalı 60 bin kelimelik bir çeviri projesi olabilir. Her iki durumda da CAT Aracı kullanmak, geleneksel çeviri yöntemlerine göre daha profesyonel bir tercih olur.

Çeviri Belleği Nedir?

CAT Aracı ile yapılan çeviriler çeviri belleklerine kaydedilir ve ayrıca CAT Aracı içinde terim bankası oluşturulabilir. Bu sayede büyük kapsamlı çeviri projelerinde birçok farklı çevirmenin çalışmasına ve projenin uzun süreye yayılmasına rağmen çeviride ve kullanılan terimlerde tutarlılık sağlanır.

CAT Araçları tarafından sunulan çeviri bellekleri çevirmenlerin yeni terimleri tekrar tekrar arama zorunluluğunu belli ölçüde ortadan kaldırır. Çevirmenler “Concordance” özelliğini kullanarak çeviri belleklerinde arama yaparak ilgili terimin daha önce ne şekilde çevrildiğini saniyeler içinde görebilir.

Sürdürülebilir Çeviri Süreci

CAT Araçlarıyla yapılacak çeviriler genel anlamda proje paketleri halinde hazırlanır. Çevirisi yapılacak metin kullanılarak bir paket oluşturulur ve bu pakette çeviri yapılır. Çeviri bittikten sonra bu paketin son hali oluşturulur. Her CAT Aracı için bu süreç tamamen aynı işlemese de genel anlamda benzerlik mevcuttur.

Çeviri Sürecini Kolaylaştırmak

Yüzlerce Word dosyasının yer aldığı onlarca “.zip” dosyası bulunan klasörlerle kıyaslandığı zaman çevirilerin CAT Araçlarında projeler bazında yürütülmesinin ne kadar düzenli ve takibi kolay bir süreç olduğu daha kolay anlaşılmaktadır.

Çeviri Kalite Kontrol Araçları Nelerdir?

Çeviri dosyalarının kaynak metinle birlikte CAT Araçlarından dışa aktarılabilmesi sayesinde XBench ve Verifika gibi Kalite Kontrol (QA) Araçlarının kullanımı da oldukça kolaylaşır. Bu QA araçlarında kaynak ve hedef metin kıyaslanarak hatalar giderilir ve çevirmen hiç ihtimal vermediği hataları görerek kolaylıkla düzeltebilir.

Çeviri; pek tabii ki iki Word belgesini yan yana açarak da yapılabilir; ancak yazının önceki kısımlarında da belirtilen sebeplerden dolayı çevirilerde CAT Aracı kullanılması çeviri sürecini, çevirinin kalitesini, çevirmenin performansını ve tüm iş akışını olumlu yönde etkileyerek daha fazla iş yapılmasını, daha kaliteli işler ortaya koyulmasını, müşterinin ve çeviri işletmesinin çıkan işlerden memnun kalarak çalışabilmelerini sağlar. CAT Araçları çeviri sürecini her açıdan iyileştirmek için geliştirilmiş yazılımlar oldukları için tüm çeviri işlerinde en uygun şekilde kullanılmaları büyük önem taşımaktadır.

Yazan: M. Furkan Şahin

Yayınlanma Tarihi: 24.12.2019

Hedef Okuyucu Kitlesi: Tüm Çevirmenler, Çeviri Bölümü Öğrencileri, Çevirmenliğe Yeni Başlayanlar, Kendini Geliştirmek İsteyen Çevirmenler

• 0
• Paylaş: