Çeviri Belleği (TM) Kullanmanın İncelikleri

Tüm sektörlere yayılan bir anahtar kelime olan “verimlilik”, çeviri alanında da geçerliliğini koruyor. Makine-insan etkileşiminin en çok hissedildiği alanlardan biri olan çeviri sektöründe çeviri projelerinde bu verimliliği sağlamanın sayısız yolu vardır. Bu yolların belki de en bilineni, Bilgisayar Destekli Çeviri Araçlarında çeviri belleği (İngilizcesi Translation Memory’dir ve TM olarak kısaltılır) kullanmaktan geçiyor. Bu yazıda çeviri belleğinin işlevi nedir, SDL Trados Studio programında çeviri belleği nasıl oluşturulur, çeviri belleği kullanmanın avantajları nelerdir gibi soruların yanıtlarını bulacaksınız. Teknolojiyi kullanan ve yenilikçi şirketlerle çalışan tüm tercümanların bilmesi gereken bazı faydalı bilgilere ulaşmak için okumaya devam edin.

Çeviri Belleği (TM) Ne İşe Yarar?

En basit haliyle çeviri belleği; bir Bilgisayar Destekli Çeviri Aracında daha önceden çevrilen cümlelerin, ifadelerin ve verilerin kayıtlı tutulduğu bir veri tabanı görevi görür. Böylece çevirmenler için bir başvuru kaynağı oluşturarak mevcut bir projede veya gelecekteki projelerde benzer ya da aynı içeriklerin yeniden çevrilmesinden kaynaklı iş yükünü azaltır.

Çeviri bellekleri; kullanım kılavuzları, teknik şartnameler ve terminolojiye uyum hassasiyetinin önem taşıdığı alanlarda projeleri üstlenen şirketlerin yanı sıra serbest çevirmenler tarafından da yaygın biçimde kullanılıyor. Tekrar eden segmentlerin bulunduğu metinlerin çevirileri çok daha kısa bir sürede yapılarak kaliteli çeviriler elde edilir. Bu da müşterinin çeviri projelerinden beklentisini tam olarak karşılayabilmeyi sağlıyor.

Çeviri belleklerinin getirdiği bu verimlilik avantajı sayesinde son yıllarda birçok farklı araç geliştirildi ve bunların arasına her geçen gün yenileri ekleniyor. İşleyiş ve arayüzler arasında farklılıklar olmasına rağmen çoğu Bilgisayar Destekli Çeviri Aracında TM oluşturma mantığı birbirine benzerdir. Piyasada en sık kullanılan CAT Aracı Trados olduğu için bu program üzerinden örnekler vererek devam edeceğim.

Trados’ta Nasıl TM Oluşturulur?

SDL Trados Studio programında tüm varsayılan ayarlarla birlikte sıfırdan bir çeviri belleği oluşturmak için aşağıdaki yol izlenmelidir:

Projeden bağımsız olarak bir TM oluşturmak için “Alt + Shift + N” kısayolunu kullanabilirsiniz veya File > New > New Translation Memory yolunu takip ederek işe başlayabilirsiniz. Karşınıza çıkacak TM oluşturma sihirbazında TM’nize vereceğiniz adı, TM’in bulunacağı konumu, kaynak ve hedef dili seçtikten sonra Next seçeneğine tıklayarak devam edebilirsiniz. Sonraki adımlarda dilerseniz TM’nize bazı kurallar (tarihleri, ölçü birimlerini veya kısaltmaları tanıma gibi) ekleyebilirsiniz. Hatta isterseniz özel terminoloji veya kısaltma bilgileri de eklemeniz mümkün.

Daha Önce Oluşturulmuş Bir Trados Projesi için Nasıl TM Oluşturulur?

Bir projeyle birlikte kullanılacak TM oluşturmak için aşağıdaki yollar izlenir:

1. Adım: “Ctrl + N” kısayolunu kullanarak veya File > New > New Project yolunu giderek yeni projenizi oluşturmanın ilk adımını başlatabilirsiniz. Karşınıza çıkacak ekranda projenizi daha önceden belirlenmiş bir şablona göre oluşturabilirsiniz. Bu şablonda belirli bir müşteriden gelen metinlerin içeriğine göre konulmuş kuralları içeren özel ayarlar bulunabilir. Bu ayarları projenizi oluşturduktan sonra da değiştirebilirsiniz.

2. Adım: İlk adımdan sonra açılan pencerede projenizin adını, bilgisayarınızdaki konumunu, teslimat tarihini, eğer projeniz GroupShare üzerinden yayınlanacaksa bağlantı bilgilerini ve müşteri bilgisini girebilirsiniz.

3. Adım: Sonraki pencerede projenizin kaynak ve hedef dilini belirleyin. Aynı kaynak metin farklı hedef dillere çevrilebileceği için burada farklı hedef diller seçebilirsiniz. Aynı zamanda projenize dışarıdan bir TM aktaracaksanız burada doğru kaynak-hedef dil çiftini girdiğinizden emin olun. Aksi takdirde projeniz ve TM arasında uyumsuzluk ortaya çıkar ve çeviri sırasında doğru sonuçları alamayabilirsiniz.

4. Adım: Ardından çevrilecek dosyaları projenize ekleyin. Üstelik sadece çeviri metinlerini değil çevirmenin veya düzeltmenin iş sırasında başvurabileceği referans belgeleri ya da ilgili olacağını düşündüğünüz başka dosyaları da ekleyebilirsiniz. Ayrıca bu adımda birden fazla dosyayı birleştirebilirsiniz, dosyaları klasörler halinde ekleyebilirsiniz ve yeni klasörler oluşturabilirsiniz.

5. Adım: Bu adımda projede kullanılacak kaynakları ekleyin. Burada çeviri belleğinizi oluşturabilirsiniz veya daha önceden oluşturduğunuz çeviri belleğini projeye ekleyebilirsiniz. Ayrıca üç tür çeviri kaynağı girebilirsiniz: Çeviri Bellekleri (TM), AutoSuggest (Otomatik Önerme) sözlükleri ve otomatik çeviri / makine çevirisi sunucuları (MT).

6. Adım: Termbase (Terminoloji dosyası) ekleyebilirsiniz. Bu adımda kullanacağınız Termbase dosyaları projenizdeki çevirilerde ve terminolojide tutarlılığı sağlar.

7. Adım: Daha önceden çevrilmiş başka dosyalarla ilişkili proje dosyalarını otomatik olarak çevirmek için PerfectMatch işlevini kullanabilirsiniz. Ayrıca bu aşamada “Projeyi ‘Prepare’ seçeneğiyle birlikte mi yoksa ‘Prepare without project TM’ seçeneğiyle mi oluşturmalıyım?”  gibi bir soru kafanızı karıştırabilir. Sadece “Prepare” seçeneğini seçip devam ederseniz oluşturduğunuz projeye özel bir alt TM’iniz olmuş olur. Diğer seçenekte ise sadece önceki adımda seçtiğiniz TM ile projeye devam edersiniz ve bir alt TM oluşturulmaz.

8. Adım: Son adıma geçmeden önce bu adımda projenizin Fuzzy Match (%100’den daha düşük eşleşmeyle gelen sonuçlar) ayarlarını, TM’den gelen %100 eşleşmeli segmentleri kilitleme ayarlarını yapabilirsiniz ve yaptığınız çevirilerin TM’de önceden kayıtlı olan çevirilerin üzerine yazılıp yazılamayacağına karar verebilirsiniz.

Trados’ta Daha Önce Oluşturulmuş Bir Projeye Nasıl TM Eklenir?

Bu konu başlığında daha önceden oluşturulan bir projeye nasıl TM ekleneceğini öğreneceksiniz. Trados’ta projeler sayfasında ilgili projenin üzerinde sağ tıklayıp “Project Settings”i seçin. Burada “All Language Pairs” ya da üzerinde çalışılan projenin dil çiftini seçin.

Karşınıza çıkan ilk seçenek olan “Use different translation providers for this language pair” seçeneği birden fazla çevirmene göndereceğiniz bir paket oluşturacaksanız gereklidir. Bunu işaretlemezseniz her çevirmene tüm diller için TM içeren çok ağır bir paket gönderilir. Tek bir çevirmen için paket oluşturuyorsanız bu seçeneğe ihtiyacınız olmaz.

Bu seçeneğin altında yeni bir TM oluşturmak isterseniz “Create” veya var olan bir TM kullanmak isterseniz “Use” seçeneğine tıklayın.

File-based TM ile Server-based TM Arasındaki Fark

File-Based (Dosya Bazlı) TM Nedir?

File-based TM'ler, projelerinize bilgisayarınızda yerel olarak bulunan mevcut TM'leri eklemeye veya sıfırdan TM'ler oluşturmaya yarar. Çeviriden önce ve çeviri sırasında bu seçeneği seçerek TM ekleyebilirsiniz.

Server-Based (Sunucu Bazlı) TM Nedir?

Server-based TM’lerde ise size verilen bir bağlantı üzerinden TM’e internet yoluyla bağlanarak projenizde çalışabilirsiniz.

Main Translation Memory ile Project Translation Memory Arasındaki Fark

Main translation memory; yani ana çeviri belleği, bir projeye eklenen TM’lerdir. Project translation memory; yani proje çeviri belleği ise bir proje için seçtiğiniz ana çeviri belleklerinden alınmış çevirileri içerir. Yalnızca belirlediğiniz minimum eşleşme yüzdesini karşılayan bir eşleşme proje çeviri belleğine kaydedilir. Farklı dil çiftleri içeren bir proje paketinde her dil çifti için bir çeviri belleği oluşturmak gerekeceğinden bunların her biri proje çeviri belleği kısmında yer alır.

Proje çeviri bellekleri aşağıdaki resimde kırmızıyla gösterilen yerde bulunur. Görüldüğü üzere ana çeviri belleğinden farklı yerde bulunmasına rağmen bu bellek, ana çeviri belleği ile birlikte bilgisayarınızda projenin kaydedildiği klasörün içinde “TM” başlığı altına kaydedilir.

CAT Araçları başta ayrıntılı görünseler de kullandıkça bu programların ne kadar işlevsel olduğunu ve işinizi ne kadar kolaylaştırdığını fark edersiniz. Ayrıca bunlar, kullanması hiç de zor olmayan programlardır; çünkü her şey bildikçe kolaylaşır.

Yazan: Ahmet Tunca

Yayınlanma Tarihi: 30.12.2019

Hedef Okuyucu Kitlesi: Tüm Çevirmenler, Çeviri Bölümü Öğrencileri, Çevirmenliğe Yeni Başlayanlar, Kendini Geliştirmek İsteyen Çevirmenler

• 0
• Paylaş: